We hebben maar één paar longen, essentiële organen die we absoluut niet kunnen missen. Bescherm ze dus goed en te allen tijde. Tijdens bouw- en renovatiewerken, bij sloopactiviteiten of bij het schuren en zagen komt er vaak heel wat stof vrij. Dat lijkt onschuldig, maar schadelijke stoffen zoals fijnstof, rook en nevel dringen diep in de longen door. De gevolgen? Irritatie van de luchtwegen, ademhalingsproblemen en mogelijk zelfs blijvende longaandoeningen. Het juiste - en correct gebruikte - stofmasker kan dat voorkomen.
Belangrijk: het stofmasker komt als laatste in de rij!
Een stofmasker is een persoonlijk beschermingsmiddel (PBM) en vormt een belangrijke schakel in het voorkomen van blootstelling aan schadelijke stoffen. Toch is het de laatste schakel in de rij. In lijn met de preventiehiërarchie moet je altijd eerst kijken naar maatregelen aan de bron:
- Elimineren van het risico: voorkomen is altijd beter dan genezen. Beperk zagen of slijpen op de werf zoveel mogelijk.
- Collectieve bescherming: gebruik afschermingen met doeken of plastic folie, bevochtig materialen en/of voorzie afzuiging.
Maar weet dat ook wanneer zulke maatregelen aanwezig zijn, een stofmasker noodzakelijk blijft. Een veelgemaakte fout is denken dat afzuiging of nat slijpen het masker overbodig maakt. Niets is minder waar: ook het dragen van een masker blijft een echte noodzaak.
Wanneer moet je een stofmasker dragen?
Gebruik een stofmasker bij werkzaamheden waarbij stof of schadelijke deeltjes vrijkomen, en zeker ook wanneer je in een omgeving bent waar heel wat stof rondhangt. Het dragen van een stofmasker is aan te raden wanneer je schuurt, boort of een materiaal bewerkt waarbij stof of nevel vrijkomen.
- In de bouwsector: bij werkzaamheden met cement, gips, dakisolatie, glas- en minerale vezels, sloopwerkzaamheden, enzovoort.
- Metaalbewerking: bij het boren, frezen, slijpen of lassen.
- Afvalverwerking: bij het verzamelen of sorteren van afval.
- Landbouw: bij het verwerken van hooi, graan of het legen van silo's.
- Medische omgevingen: in ziekenhuizen, bij patiënten met verminderde weerstand, of bij werkzaamheden met medisch afval.
- Asbestverwijdering: bij het werken met of in de buurt van asbest
Verschillende soorten en beschermingsklassen
Stofmaskers zijn verkrijgbaar in verschillende types en er bestaan diverse beschermingsniveaus.
- Wegwerpstofmaskers: aangeduid als FFP1, FFP2 en FFP3. Hoe hoger het cijfer, hoe beter de filterefficiëntie (van 78% tot 98%).
- Halfgelaats- en volgelaatsmaskers: herbruikbaar en uitgerust met verwisselbare filters. Deze filters hebben een P-codering, van 1 (laagste efficiëntie) tot 3 (hoogste filterefficiëntie).
Andere aanduidingen die voorkomen op stofmaskers zijn:
NR – non-reusable: dit type masker mag je maar één keer gebruiken.
R- reusable: dit type is herbruikbaar en mag je meerdere keren gebruiken.
D – dolomiettest: dit masker heeft de dolomiettest ondergaan en mag je meer dan één shift binnen dezelfde dag gebruiken.
V – valve/ademventiel: masker uitgerust met een ademventiel, wat de vochtigheid vermindert en het CO2-gehalte verlaagt.
Welke klasse je nodig hebt, hangt af van de risicoanalyse van de taak. Een duidelijk overzicht van de verschillen vind je hier. Uiteindelijk is het de preventieadviseur die een risicoanalyse uitvoert en beslist welk type van masker vereist is, specifiek voor een uit te voeren taak in een specifieke omgeving.
Tips voor correct gebruik
Een stofmasker beschermt enkel als het juist gedragen wordt. Let dus zeker op het volgende:
- Kies het juiste type voor de stof waarmee je werkt.
- Controleer de pasvorm: het masker moet goed aansluiten, zonder lekken langs de randen.
- Draag het correct: bedek neus, mond en kin, zet de hoofdbanden stevig vast.
- Vervang tijdig: bij beschadiging, vervuiling of verhoogde ademweerstand.
- Onderhoud herbruikbare maskers en bewaar ze schoon en droog.
Zeker de moeite om te onthouden
- Wetgeving rond kwartsstof
Sinds 2020 moeten arbeidsmiddelen voor het boren, slijpen of bewerken van kwarts verplicht uitgerust zijn met stofafzuiging of waterkoeling. Is dat technisch niet mogelijk, dan is een P3-filter verplicht – ook voor wie in dezelfde ruimte aanwezig is. - Beperkingen van stofmaskers
Stofmaskers beschermen niet tegen giftige gassen en dampen (zoals CO). Daarvoor bestaan specifieke gasmaskers, eventueel te combineren met een stoffilter. - Strengere normen
Eind 2024 werd de blootstellingsnorm aan kwartsstof nog verstrengd van 0,1 mg/m³ naar 0,05 mg/m³.
Stofmaskers zijn dus overduidelijk geen detail, maar een levensbelangrijk onderdeel van veilig werken. Draag ze samen met het nemen van de juiste collectieve maatregelen, kies het juiste type en draag ze altijd correct. En combineer ze met andere PBM’s, zoals brillen, veiligheidshelmen, oorbescherming en handschoenen, die ook elk hun eigen bescherming bieden.
Heb je nood aan extra informatie?
Aarzel dan niet om contact op te nemen. Vekmo adviseert je met veel plezier over het juiste gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen.
En contacteer ons zeker ook wanneer je de veiligheid op jouw werf naar een hoger niveau wil tillen!